Geteisterd door vunzige blikken

Vlak voor de eeuwwisseling stond het schaakfestival nog als Internationaal Schaaktoernooi Groningen op de kaart. In 1999 werd de editie zelfs verluchtigd met een dames-invitatiegroep. Dit tot groot ongenoegen de Duitse schaker Walter B., die op hoge poten bij de wedstrijdleiding aan de bel ging hangen. ‘Die Damen aus er Invitationsgruppe glotzen mich immer so an. Sollten Sie mich noch einmal auf solche enervierende Weise anstarren, mussen Sie bestraft werden. Ich plädiere fur ein Verlustpunkt!’, aldus B.

undefined

Nu is het volkomen onvoorstelbaar dat deze dames een prutsertje uit de B-groep überhaupt een blik waardig gunden, en dat gold ook voor mij. Om nou naast Walther te gaan zitten, zoals werd voorgesteld, nou nee.

undefined

Dan kan ik beter even op Natalia Zhukova, wiens weelderige vormen mij buitengewoon boeiden, afstappen met de vraag of ik haar kon voor een foto kon strikken.

undefined

Net op de dag dat ze tegen Zhu in een matnet verzeild was geraakt.

undefined

Dat feest ging niet door. Ze gaat veel liever met Alexander Grischuk en Genna Sosonko op de foto. Ongetwijfeld om aan te tonen dat ik haar nooit ergens voor krijg.

undefined

Wat ik toen allemaal ben misgelopen laat ze nu graag aan iedereen zien. Destijds was mij niet meer vergund dan een braaf fotootje en haar naamplaatje, die moest ik dan nog wel even zien te snaaien, snik.

undefined

Toen heb ik dan maar laten vereeuwigen met Cor van Wijgerden, het mocht een wonder heten, dat hij daartoe bereid was. In 1979, begeleidde Cor John van der Wiel naar de titel van Europees Jeugdkampioen in Groningen, zijn voornaamste concurrent was de Rus Sergey Dolmatov.

undefined

De sterreporter van het Nieuwsblad van het Noorden, ondergetekende dus, was bij de post mortem van hun onderlinge partij present. Ging die Dolmatov er tijdens die post mortem niet voortdurend af? Mijn oppervlakkige observaties, zoals die ook in de krant verschenen (zoals gebruikelijk uit de losse pols), werden in het toernooiboek als klinkklare nonsens weggezet.

undefined

Maar toch 20 jaar later toch gezellig met Cor samen op de foto, mooi toch!

Die Ligterink is niet te vertrouwen

In 1979 werd IM Gert Ligterink kampioen van Nederland. De grote GM’s van die tijd Jan Timman, Hein Donner en Hans Ree werden in grootse stijl aan de zegekar gebonden. Enorme vreugde heerste hier in Groningen, het was zelfs voorpaginanieuws voor het Nieuwsblad van het Noorden.

undefined

Nu is Ligterink voornamelijk actief als schaakmedewerker van de Volkskrant en als commentator bij de grote toernooien hier ten lande. Zo ook in de laatste ronde van het Hoogeveen Essent toernooi 2001, met in de kroongroep Viktor Korchnoi, Judit Polgar, Loek van Wely en Lazaro Bruzon. Gert had toen in zijn rubriek aandacht besteed aan My best games: Games with White van Korchnoi.

undefined

Gesigneerd en wel leek het me wel een leuk cadeautje voor mijn chauffeur, een gepensioneerde scheikunde professor en een van de oudste nog actieve schakers, die net als ik in de amateur-groep wat zat te prutsen. Helaas was het boek op dat moment nog nergens verkrijgbaar. Dus ik bij Gert aangeklopt en hem gevraagd: ‘Neem jij dat boek even mee de laatste ronde?’ Dat zou hij doen, maar wie schetste mijn verbazing?: hij was het vergeten! Maar wie verscheen daar als redder in de nood? Hans Böhm!

undefined

Vroeger noemden we Hans overigens altijd Hans Boem, niet te verwarren met Boem Boem Becker natuurlijk. En nadat ik hem de situatie had uitgelegd zei hij: ‘Ach, die Ligterink, daar kan je toch niet van op aan.’ Nou kan ik me daar wel iets bij voorstellen, dit diagram alleen al spreekt boekdelen.

undefined

‘Maar Hans, heb jij niet toevallig een boekie bij je?’, vroeg ik voor de deur van het stadhuis van Hoogeveen.

undefined

Daar heb je Korchnoi al, die gaat natuurlijk niet met zijn eigen boek lopen leuren! Breed lachend wisselden Böhn en Korchnoi even een paar woorden. Niet veel later gaat de kofferbak van Böhm zijn Japanner open. Boordevol met Olympische logbokken, oude Schackmatti’s en andere schaakramsj waar de uitgever zijn magazijnruimte niet aan wilde verspelen. Daartussen lag De 32 Stukken, geschreven en gesigneerd door Böhm zelf.

undefined

‘Doe me die dan maar.’ Tegenwoordig staan Böhm en Ligterink vaak broederlijk samen op het podium, om het publiek te laten smullen van hun sappige commentaren en de grootmeesterlijke kunststukjes.

undefined

Laatst mailde ik nog eens met Hans om hem om een aantal foto’s te vragen en toen legde ik hem deze column voor. ‘Dat heb ik nooit gezegd,’ zei hij door de telefoon, met die kenmerkende donkere stem: “Ik zei: ‘Er gaat niets boven Groningen, of zoiets.'” Oh, ja Hans? Mag ik je dan iets vragen in je rol als columnist van de Telegraaf, niet bepaald een linkse verzetskrant…

undefined

Enig idee waar deze voormalig anarchistische vijand van de staat rondhing op 14-06-1966? 

Dead Smokers Society

De tijd dat je in de bioscoop doodgegooid werd met sigarettenreclames – en ook zelf mocht roken – is allang verleden tijd. Waar is de Marlboroman gebleven, die met een gloeiend brandmerkijzer zijn peuk aanstak? Waar zijn de mondaine wereldreizigers, die begrepen dat Peter Stuyvesant het internationale paspoort naar rookplezier is? Naar Siberië verbannen?

undefined

Dat overkwam Viktor Korchnoi wel, toen hij in 1974 in Odessa de Kandidaten match van Tigran Petrosjan had gewonnen. Hij verliet Odessa niet in een vliegtuig, waar je destijds aan boord van de steward nog een vuurtje kreeg aangeboden. Nee, Viktor de Verschrikkelijke moest als een normale sterveling met de trein.

undefined

Met een koffer vol sigaretten belandt hij in een gat ergens in Siberië waar in het hotel geen drank en vrouwen zijn te bekennen. Dus nam hij zijn intrek maar in de kroeg tegenover het stadhuis, waar hij in een schaaktoernooi, stinkend naar drank en rook, iedereen van het bord timmerde. Dat hij het moeilijk zonder zijn geliefde sigaretten kon stellen, bleek in een match tegen IJslandse GM Johann Hjartarson.In de toernooizaal heerste een algemeen rookverbod, maar Korchnoi had een plekje gevonden waar hij toch kon roken. Niet voor lang, want FIDE-president Fridrik Olafsson greep in en toen was het met roken gedaan. En daarmee met de match voor Korchnoi ook.

undefined

Middels dit aanloopje komen we bij Mikhail Tal terecht, de Tovenaar uit Riga, wiens combinaties je de adem benamen. Maar dat kwam ook door de enorme rookwolken, die hij voortdurend uitblies. Drie pakjes per dag gingen er met gemak doorheen, en als er geschaakt moest worden, nog een pakje meer. Daarom beval Mikhail Botvinnik, bijgenaamd de Patriarch, zijn trainingspartner Vjatsjeslav Ragozin in zijn voorbereiding tegen Tal minstens evenveel te roken achter het bord als laatstgenoemde. Als Tal door zijn zwakke gestel weer eens op de intensive care was beland, pafte hij gewoon door. Toen Tal tijdens de Kandidaten op Curacau 1962 daar weer eens belandde, was de enige kameraad die hem kwam opzoeken Bobby Fischer.

undefined

Overigens is er slechts één foto bekend waar Tal blakend van gezondheid op staat. Met dank aan het straffe regime dat Anatoly Karpov van zijn trainingspartner Tal eiste, tijdens de voorbereiding van Karpovs legendarische match tegen Kortchoi. Maar de grootste paffer aller tijden was onze eigen J.H. Donner. Drie pakjes Camel per partij, doctors orders! Lubomir Kavalek kan daar smakelijk over verhalen: terwijl de Hoogovens hun rook uitbraakten, was ook hun bord gehuld in een wolk van rook, en niet omdat de ramen open stonden.

Wat bij de partij van Donner tegen Albin Planinc opvalt; een brandschone asbak naast het bord. Ongetwijfeld liepen de arbiters af en aan om Donner van een schone asbak te voorzien. Kom daar tegenwoordig nog eens om, een asbak naast het bord, no way. Roken in de toernooizaal, ten strengste verboden, een niet brandende peuk achteloos in de mondhoek laten bungelen, zoals ik dan wel doe, kan nog net.\’Roken is dodelijk’ staat er tegenwoordig op de pakjes, dus buiten opsteken graag, zo lang dat dat nog mag.

undefined

Die lijken kunnen we binnen missen als kiespijn!

Oom Jaap en de zoon van Zorro!!

Sinds jaar en dag is oom Jaap lid van SC Groningen en toen hij op een dag teamleider werd van een KNSB-team, voor het merendeel bevolkt door zeer jeugdige schakers, heeft hij zich in zijn maandelijks rondschrijven als ‘oom Jaap ‘ geprofileerd, vandaar. Het bestuur van voornoemde vereniging verdacht oom Jaap echter van onhygiënische, wellicht pedofiele neigingen. Waar wel wat in zat overigens.

In de En Passant van januari 2001 heeft oom Jaap het over ene Renske Hania, een schatje van 17 lentes, dat door de zoon van Zorro verleid werd:

Op exd volgt Te3x en het schatje is gewoon een pion of erger kwijt.(Kwam Hoeksema met het tussenzetje Pb3!!! aanzetten) Edoch, het bestuur vond de notities meer dan verdacht en voordat er op ALV ook nog irritante vragen gesteld werden, week oom Jaap schielijk uit naar Z! Daar was de ALV een informeel gebeuren, na een monoloog van de voorzitter ging men over tot snelschaken. Oom Jaap verloor in de finale van de clubkampioen, een aarige introductie nietwaar, maar toch is oom nog onbekend bij zijn nieuwe schaakvrienden.
Wel, het is van belang te weten, dat oom een notoir drankorgel is, en het ultieme werk in deze is Under the Vulcano van Malcolm Lowry.

Het gaat over een ex-diplomaat, die zich in Mexico te pletter zuipt, mescal is zijn favoriete drankje, en oom Jaap, zichzelf dus als een super-alcoholist beschouwend, vond het tijd voor een kleine pelgrimmage naar Mexico om zich daar in een smoezelige cantina eveneens te pletter te zuipen. Reisbureautje, vliegtuig met een schitterende langbenige stewardess, die oom na aankomst in Mexico-city niet weer heeft gezien, reden te meer om zo snel mogelijk een cantina in een van de erbarmelijk buitenwijken op te zoeken om daar, geheel in stijl, het verdriet te verdinken.

De tequila’s en wat dies meer zij kwamen in grote getale voorij en aangezien oom low-budget op reis was, werd de roes in een hotel, dat die naam nauwelijks mocht dtragen, uitgeslapen. Al snel was oom Jaap in de cantina stamgast, verleidelijke senorita’s waren in geen velden of wegen te bekennen, tequila des te meer.
Door al dat gezuip naderde het delirium tremens met rasse schreden, net als het einde van de hoeveelheid peso’s en toen gebeurde het onwaarschijnlijke. Nu moet u weten, dat oom Jaap jaren terug nog verslaafd was aan de gokkast

en soms gebeurde het dat, als je laatste muntje in de kast verdween, dat verdomde ding opeens begon te rammelen. Meeestal niet, dan was het gewoon kwijt, maar verdomd, daar in het verre Mexico, stapte een oogverblindende senorita, piekfijn in de kleren, het geld droop er vanaf, naar binnen en dat schatje stapt recht op oom Jaap af en of hij maar even in haar Range Rover wilde stappen. Net zo onwaarschijnlijk als het laatste muntje, dat de jackpot oplevert, oom jaap geloofde het gewoon niet en liep alweer naar de bar om bijkans met zijn laatste peso nog een tequila te laten aanrukken, werd echter tegen gehouden door de senorita, die al haar tanden bloot lachte en gebiedend zei:´get in mister!

Oom Jaap moet toch ver heen zijn geweest, hiet laat zijn geheugen hem in de steek, maar de volgende dag werd hij wakker in en enorm bed en ontwaarde een in het zwart geklede Mexicaan met een zwart snorretje, Zorro himself. Hij heette wel Don Diego-ach, hij was slechts een nazaat van zijn beroemde voorvader-welkom op zijn nederige hacienda.

Uw roem is u vooruitgesneld, oom Jaap, of zoonlief, de zoon van Zorro, de edele beginselen van het schaakspel wilde bijbrengen.

Zoonlief bleek een pientere knaap met een voorliefde voor 1 d4 openingen, en ach is de ben-Oni niet de son of sorrow, oftewel de zoon van Zorro. Dat leek oom Jaap wel passend.
Ja, zei oom Jaap nog op Dg4x volgt natuurlijk pf2+ en op Tf2 Te1 mat.. Ach ja, dat had ik ook wel gezien, ja oom Jaap, ik zal er nog even goed naar kijken, alles in het Engels natuurlijk, want Spaans laat ik liever aan Hans Serier over. Maar goed, dat ik nu bij Z! speel; is een getrouwde senorita nu een senora?

Ach, wat maakthet ook uit, zeg maar de senorita zette mij een paar dagen later met haar range Rover op het vliegveld af, met eeen flesje tequila voor onderweg. Wat wil je nog meer?!